Paszport jest najważniejszym dokumentem, który posiadać powinien każdy cudzoziemiec znajdujący się na terenie RP. Jest to podstawowy dokument potwierdzający tożsamość, niezbędny do załatwienia niemal każdej sprawy urzędowej w Polsce, a jego brak może spowodować wiele problemów oraz wywołać u cudzoziemca dużo stresu. Utrata paszportu, zgubienie paszportu przez cudzoziemca przebywającego w Polsce, koniec okresu ważności paszportu, a także unieważnienie paszportu przez Organ państwa, którego paszportem cudzoziemiec legitymował się, nie oznaczają, że pobyt cudzoziemca w Polsce stał się nielegalny z chwilą zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń.
Większość cudzoziemców, którzy znaleźli się w sytuacji, w której nie posiadają ważnego paszportu, ma możliwość zwrócenia się z wnioskiem o wydanie nowego dokumentu przez Organ państwa, którego obywatelstwo posiadają. W wyjątkowych przypadkach cudzoziemiec może nie mieć jednak możliwości uzyskania nowego paszportu z uwagi na:
- brak możliwości powrotu do kraju pochodzenia,
lub - brak możliwości wydania nowego bądź przedłużenia okresu ważności dotychczasowego dokumentu przez wewnętrzne regulacje prawne państwa, którego jest obywatelem.
W polskim porządku prawnym zostały przewidziane takie sytuacje. We wskazanych powyżej przypadkach cudzoziemcy mają możliwość ubiegania się o wydanie polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca, w celu posługiwania się nim w Polsce i za granicą.
Zgubienie paszportu przez cudzoziemca i kroki, które powinien On podjąć
W przypadku zgubienia bądź zniszczenia paszportu konieczne jest niezwłoczne zgłoszenie tego zdarzenia w najbliższej jednostce policji. Co więcej, jeśli w stosunku do cudzoziemca wszczęto postępowanie w sprawie o udzielenie zezwolenia na pobyt w Rzeczypospolitej Polskiej, cudzoziemiec powinien zgłosić fakt utraty paszportu do Organu, przed którym toczy się postępowanie pobytowe.
Cudzoziemiec zobowiązany jest również do podjęcia starań o uzyskanie nowego paszportu w kraju pochodzenia bądź w urzędzie konsularnym państwa pochodzenia, mieszczącym się na terytorium RP.
Czy obcokrajowiec może wyrobić paszport w Polsce?
Co do zasady cudzoziemcy, którzy przebywają w Polsce i zgubili bądź zniszczyli swój dokument podróży, a także Ci, których ważność dokumentu podróży zakończyła się, mają możliwość zawnioskowania o wydanie nowego dokumentu podróży w swoim kraju pochodzenia bądź też w urzędzie konsularnym swojego kraju pochodzenia, znajdującym się na terenie RP. W razie braku możliwości wydania cudzoziemcowi paszportu w kraju pochodzenia czy też urzędzie konsularnym swego kraju pochodzenia, cudzoziemiec ma prawo aplikować o:
- tymczasowy polski dokument podróży dla cudzoziemca, który może być wydany cudzoziemcowi, który nie posiada dokumentu podróży i nie jest możliwe otrzymanie przez niego nowego dokumentu podróży – wyłącznie wtedy gdy cudzoziemiec zamierza opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub został zobowiązany do opuszczenia tego terytorium. Tymczasowy polski dokument podróży dla cudzoziemca uprawnia tylko i wyłącznie do wyjazdu z terytorium Polski i powrotu do kraju pochodzenia i wydaje się go na okres do 7 dni,
lub
- polski dokument podróży dla Cudzoziemca.
Czym jest polski dokument podróży dla cudzoziemca i do czego uprawnia?
Polski dokument podróży dla cudzoziemca jest dokumentem tożsamości wydawanym cudzoziemcowi w Rzeczypospolitej Polskiej przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca i uprawnia do posługiwania się nim w Polsce oraz do wielokrotnego przekraczania granicy. Stanowi on również dokument tożsamości, z którym cudzoziemiec może ubiegać się m.in. o wydanie wizy.
Polski dokument podróży dla cudzoziemca jest ważny przez okres 1 roku od dnia jego wydania. Co więcej, istnieje możliwość uzyskania polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca również w sytuacji gdy wcześniej taki dokument został już wydany. Przepisy ustawy o cudzoziemcach nie ograniczają możliwości wielokrotnego uzyskiwania takiego dokumentu.
Kto jest uprawniony do uzyskania Polskiego Dokumentu Podróży dla Cudzoziemca i jakie musi spełnić wymogi, aby wyrobić paszport w Polsce?
Ogólna podstawa prawna do wydania Polskiego Dokumentu podróży dla Cudzoziemca została ustanowiona w art. 252 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1247). Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, Polski Dokument Podróży dla Cudzoziemca wydaje się cudzoziemcowi, który utracił swój dokument podróży albo którego dokument podróży uległ zniszczeniu bądź utracił ważność, a nie jest możliwe otrzymanie przez cudzoziemca nowego dokumentu podróży, gdy cudzoziemcowi udzielono:
- zezwolenie na pobyt stały,
- zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
- zezwolenie na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 186 ust. 1 pkt 9 tej ustawy,
- ochronę uzupełniającą,
- zgodę na pobyt ze względów humanitarnych.
Aby cudzoziemiec mógł ubiegać się wydanie polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca musi wystąpić jedno z następujących zdarzeń:
- utrata,
- zniszczenie posiadanego przez cudzoziemca dokumentu podróży,
- utrata ważności przez dotychczasowy dokument podróży,
- brak możliwości otrzymania przez cudzoziemca nowego dokumentu podróży.
We wszystkich powyższych sytuacjach musi zostać spełniona kolejna przesłanka, a mianowicie – brak możliwości otrzymania przez cudzoziemca dokumentu podróży. Cudzoziemiec zobowiązany jest zatem do potwierdzenia przed Wojewodą niemożności uzyskania paszportu w kraju pochodzenia bądź w urzędzie konsularnym państwa pochodzenia.
Z jakich szczególnych udogodnień mogą skorzystać obywatele Białorusi, którzy chcieliby wyrobić paszport w Polsce?
Wyjątkiem w powyższym postępowaniu o wydanie polskiego dokumentu pobytowego jest sytuacja prawna obywateli Białorusi, dla których Ustawodawca wprowadził uproszczenia i niniejszym na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 czerwca 2023 r. w sprawie obywatelstw, których posiadanie uprawnia do ubiegania się o wydanie polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca w warunkach określonych w art. 252a ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1247) obywatele białoruscy mogą ubiegać się o wydanie polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca na preferencyjnej podstawie, ustanowionej w art. 252a ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1247).
Tym samym, wspomniana szczególna podstawa wydania polskiego dokumentu podróży dla obywateli białoruskich różni się od podstawy określonej w ogólnym przepisie art. 252 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1247), tym, że:
- wydanie polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca może ubiegać się również osoba, która dotąd nie posiadała dokumentu podróży,
- nie ma konieczności wykazywania, że nie jest możliwe otrzymanie przez tę osobę nowego dokumentu podróży u władz państwa jej obywatelstwa,
- osoba, która ubiega się o wydanie dokumentu, może posiadać zezwolenie na pobyt czasowy udzielone również na innej podstawie niż przepis art. 186 ust. 1 pkt 9 ustawy o cudzoziemcach.
Uproszczeniem również jest zwolnienie obywateli białoruskich z obowiązku uiszczenia opłaty za wydanie polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca.
Obecny stan prawny zezwala na skorzystanie przez obywateli białoruskich z możliwości uzyskania polskiego dokumentu podróży w ramach tej preferencyjnej podstawy i złożenie wniosku o jego wydanie w okresie od 1 lipca 2023 r. do 30 czerwca 2024 r. (wg. stanu na dzień 25.04.2024).
W jaki sposób obcokrajowiec może wyrobić polski dokument podróży w Polsce?
Aby uzyskać polski dokument podróży, cudzoziemiec musi złożyć wniosek o jego wydanie do wojewody właściwego ze względu na miejsce jego pobytu. Do wniosku należy dołączyć:
- jedną aktualną fotografię,
- dokument potwierdzający tożsamość i obywatelstwo cudzoziemca,
- kserokopię karty pobytu,
- dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych i okoliczności podanych we wniosku,
- potwierdzenie dokonania opłaty skarbowej (nie dotyczy ob. Republiki Białorusi).
Termin rozpatrzenia sprawy wynosi ok. 1 miesiąca.
